Wanneer
Wanneer worden de nieuwe Gecoro’s samengesteld?
Dit gebeurt na de installatie van de nieuwe gemeenteraad, concreet dus na 2 januari van het jaar na de gemeenteraadsverkiezingen. Hoewel geen exacte deadline werd vastgelegd, getuigt het van goed bestuur om zo vlug mogelijk werk te maken van de vorming van een nieuwe Gecoro. Intussen blijft de bestaande adviesraad in functie.
TIP Als bij de samenstelling van een nieuwe Gecoro een 'redelijke termijn' overschreden wordt, komt de geldigheid van verstrekte adviezen en genomen beslissingen in het gedrang. Als er specifieke redenen zijn waarom de samenstelling van een nieuwe Gecoro vertraging oploopt, documenteert de gemeente dat best. Dat helpt om argumenten te geven bij een eventuele betwisting.
Wanneer treedt een nieuwe Gecoro aan of vanaf wanneer kan een nieuw Gecoro-lid mee vergaderen?
De nieuwe Gecoro treedt aan als de toezichtstermijn is verstreken. De samenstelling van de Gecoro is niet meer aan een bijzonder toezicht onderworpen, maar valt onder het algemeen bestuurlijk toezicht. Dit betekent dat na goedkeuring van de samenstelling van de Gecoro deze bekend moet worden gemaakt volgens de bepalingen van art. 330 van het Decreet Lokaal Bestuur. Dit houdt een publicatie in op de website en het tegelijkertijd op de hoogte brengen van het toezicht van deze publicatie, de gouverneur. De gouverneur heeft 30 dagen om de beslissing eventueel te vernietigen en de gemeente op de hoogte te stellen. Vandaar dat de nieuwe gecoro maar samenkomt als de toezichtstermijn is verstreken.
Als tussentijdse leden worden vervangen, verloopt dit volgens dezelfde procedure als de samenstelling van een nieuwe Gecoro. Ook dan gelden de 30 dagen ‘wachttermijn’.
end faq
Hoe
Hoe vindt de gemeente geschikte kandidaat-leden?
De gecoro bestaat uit vertegenwoordigers van maatschappelijke geledingen zoals lokale ondernemers, milieu- en natuurverenigingen, land- en tuinbouwers, vakbonden, jeugdwerking, sociale huisvestingsmaatschappijen... De gemeente kiest zélf hoe en via welk forum organisaties en deskundigen zich kandidaat kunnen stellen voor de Gecoro. Zo’n bekendmaking gebeurt natuurlijk best zo ruim mogelijk, bv via het gemeentelijk infoblad, de gemeentelijke website, sociale media ...
Hoe wordt de Gecoro samengesteld?
De samenstelling van de Gecoro is de taak van het college en de gemeenteraad. De gemeenteraad beslist welke maatschappelijke geledingen binnen de gemeente worden opgeroepen om één of meer vertegenwoordigers voor te dragen als lid van de Gecoro. Verder beslist zij over de samenstelling van de commissie. Het college is bevoegd voor het aanschrijven van de verenigingen en het voorbereiden van de beslissingen van de gemeenteraad.
De gemeenteraad kan na de gemeenteraadsverkiezingen een volledig nieuwe gecoro samenstellen volgens de procedures en de richtlijnen die in het Decreet en het uitvoeringsbesluit werden vastgelegd. Als de gemeenteraad vindt dat de bestaande gecoro representatief is en blijft voor de diverse maatschappelijke geledingen binnen de gemeente, dan is er geen reden om aan het bestaande evenwicht te raken. De gemeenteraad moet dit wel bevestigen.
Hoeveel leden telt de Gecoro?
De grootte van de Gecoro hangt af van het aantal inwoners van de gemeente. Het decreet bepaalt het minimum aantal leden en stelt dat één vierde deskundigen moeten zijn. Het uitvoeringsbesluit bepaalt hoeveel verschillende maatschappelijke geledingen moeten aangeschreven worden. Deze tabel verduidelijkt hoe die aantallen meegroeien met het inwonersaantal. Maximum twee derde van de leden van de gecoro mag van hetzelfde geslacht mag zijn. Die regel is van toepassing op alle adviesraden, dus ook op de Gecoro. Als de 2/3-regel niet gerespecteerd wordt, zijn de adviezen van de Gecoro niet rechtsgeldig.
Tip Voor Gecoro's die begin 2019 worden samengesteld, baseren gemeenten zich best op het aantal inwoners per 1 januari 2018 (zoals bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad). De omvang van de gemeenteraad wordt bepaald op basis van de bevolkingsomvang op dat moment. Het is logisch dat de grootte van adviesorganen zoals de gecoro samenhangt met de grootte van de gemeenteraad.
Hoe motiveert de gemeenteraad zijn keuzes?
De gemeente beslist autonoom over wie al dan niet in de Gecoro zetelt, maar ze moet die keuzes wel motiveren. Elke benoeming moet immers op een deugdelijke, zorgvuldig geargumenteerde grondslag berusten.
Bij de keuze tussen verschillende organisaties of verenigingen zijn dit alvast relevante vragen:
- Hoe representatief is de organisatie? Hoeveel leden telt ze in de gemeente?
- Toont de vereniging zich betrokken? Is ze actief in andere gemeentelijke adviesraden?
- Hoe is het gesteld met de terreinkennis, en dit zowel in geografische als in bestuurlijke zin?
Als het om een keuze tussen personen gaat, spelen terreinkennis en ervaring in adviesraden net zo goed een rol. Daarnaast zal de gemeenteraad zich o.a. deze vragen stellen:
- Hoe denkt de voordragende instantie over deze kandidaat?
- Heeft de kandidaat expertise in huis op het vlak van ruimtelijke ordening?
- Draagt de keuze voor deze kandidaat bij tot het bereiken van het opgelegde evenwicht tussen mannen en vrouwen?
Hoe stemt de gemeenteraad over de Gecoro?
1. Besloten zitting, niet-geheime stemming
De aanduiding van de leden van de GECORO moet in een besloten zitting van de gemeenteraad gebeuren. Artikel 28, §1, 1° van het decreet over het lokaal bestuur (DLB) stelt immers dat aangelegenheden die de persoonlijke levenssfeer raken in besloten zitting moeten worden behandeld. Bij een beraadslaging over de samenstelling van de GECORO komen bekwaamheden en cv’s van de kandidaat-leden aan bod, en dus moet er in besloten zitting worden vergaderd.
Wat de stemming betreft, zijn wij van oordeel dat er mondeling, d.w.z. niet-geheim, moet worden gestemd (bijv. bij handopsteking). Geen enkel van de uitzonderingen uit artikel 34, tweede lid DLB is immers van toepassing. De GECORO is bijv. geen gemeentelijk bestuursorgaan, noch een vertegenwoordigend orgaan van de gemeente, want raadsleden kunnen geen deel uitmaken van de GECORO. Artikel 34, tweede lid, 2° DLB (geheime stemming) is dus niet van toepassing wat de aanduiding van de leden van de GECORO betreft.
De aanduiding van de leden van de GECORO moet dus in een besloten zitting gebeuren, maar de stemming moet niet-geheim verlopen.
2. Stemming over een globaal voorstel, met mogelijkheid om te amenderen, tenzij een afzonderlijke stemming wordt gevraagd
Artikel 35 van het Decreet over het Lokaal Bestuur bepaalt: “Voor elke benoeming in ambten, elke contractuele aanstelling, elke verkiezing en elke voordracht van kandidaten wordt een afzonderlijke stemming gehouden.”
Een strikte lezing van artikel 35 DLB laat een stemming over een globaal voorstel tot samenstelling van de GECORO niet toe, maar een stemming per kandidaat ligt praktisch erg moeilijk (bijv. moeilijkheden om het correcte aantal leden te bereiken, om het genderevenwicht te respecteren, tijdsduur van de zitting ...). Een pragmatische aanpak is aangewezen.
Men kan vooraf vragen of iedereen bereid is om over een globale samenstelling te debatteren en te stemmen, dan wel of er verzocht wordt een afzonderlijke stemming per kandidaat te houden. Debatteren en stemmen over een globale samenstelling houdt dan in dat er een voorstel van het college over de samenstelling van de GECORO voorligt, maar dat voorstellen tot amendering kunnen aangebracht en besproken worden (bijv. een voorgestelde kandidaat vervangen door een andere), waarna er gestemd kan worden. Het voordeel van die werkwijze is dat men makkelijker de geldigheid van de samenstelling (verhouding deskundigen – vertegenwoordigers maatschappelijke geledingen, genderevenwicht ...) in het oog kan houden.
Indien er om een stemming per kandidaat wordt gevraagd, zal er een afzonderlijke stemming moeten plaatsvinden.
Het is alleszins belangrijk dat de gemeenteraadsleden kennis hebben (kunnen nemen) van de CV’s van al wie zich kandidaat hebben gesteld. En het besluit van de gemeenteraad moet natuurlijk voldoen aan de motiveringsvereisten.
Moet de gemeenteraad opnieuw beslissen over de organisaties en verenigingen die deel uitmaken van de Gecoro?
Dat hoeft niet. Als de raad vindt dat ze representatief zijn en blijven voor de diverse maatschappelijke geledingen binnen de gemeente, dan is er geen reden om aan het bestaande evenwicht te raken. De gemeenteraad moet wel bevestigen dat dezelfde organisaties en verenigingen in de gecoro blijven zetelen.
Dit ligt natuurlijk anders als de verhoudingen binnen een of meer maatschappelijke geledingen veranderen en andere organisaties worden voorgedragen. In dat geval veranderen de krachtsverhoudingen binnen de Gecoro en is het logisch dat de gemeenteraad zich daar opnieuw over uitspreekt.
Tip Voor de gemeenteraad verenigingen en organisaties oproept om kandidaten voor de gecoro af te vaardigen, legt ze best eerst vast om hoeveel vertegenwoordigers dit gaat. Zo weten alle betrokkenen precies waar ze aan toe zijn
Moet de gemeenteraad stemmen over de kandidaten die de maatschappelijke geledingen afvaardigen?
Formeel heeft de gemeenteraad die bevoegdheid, maar in de praktijk leidt de kandidatuur van deze afgevaardigden zelden tot een stemming. Organisaties en verenigingen hebben er immers alle belang bij om hun beste vertegenwoordigers af te vaardigen. Alleen als de gemeenteraad vooraf eisen heeft gesteld waaraan niet voldaan is, is er een duidelijke grond om tegen een bepaalde kandidaat te stemmen.
end faq
Wie
Welke rol spelen de politieke fracties in de Gecoro?
In de Gecoro zetelen geen vertegenwoordigers van de fracties, maar ze hebben wel het recht om de vergaderingen bij te wonen. De Gecoro van zijn kant heeft de plicht om de fracties daarop uit te nodigen.
Elke fractie van de nieuw samengestelde gemeenteraad vaardigt één vertegenwoordiger af en bepaalt autonoom wie dat wordt. Dat mag een gemeenteraadslid zijn, maar het is zeker geen verplichting. Het moet zelfs geen 'vaste' vertegenwoordiger zijn. Naargelang de agenda van de vergadering kan de fractie een andere afgevaardigde kiezen.
Zie hiervoor ook Wie mag de vergaderingen bijwonen en welke inbreng mag hij hebben?
Tip De Gecoro stuurt zijn uitnodigingen voor vergaderingen best naar vaste, met de fracties overeengekomen adressen. Dit geruime tijd op voorhand, zodat elke politieke fractie de meest geschikte afgevaardigde kan selecteren en contacteren.
Welke man-vrouwverhouding geldt binnen de Gecoro?
Art. 304§3 van het Decreet Lokaal Bestuur bepaalt dat binnen een overlegstructuur hoogstens twee derde van de leden van hetzelfde geslacht mag zijn. Die regel is van toepassing op alle adviesraden, dus ook op de Gecoro. Als de 2/3-regel niet gerespecteerd wordt, zijn de adviezen van de Gecoro zelfs niet rechtsgeldig.
Tot 2012 gold een overgangsregeling omdat het in de praktijk moeilijk bleek te zijn om aan de man-vrouwverhouding te voldoen: gecoro's waarvan de samenstelling was goedgekeurd door de deputatie - ondanks het feit dat meer dan 2/3de van de leden mannen waren - konden rechtsgeldig vergaderen en adviezen uitbrengen. Deze overgangsregeling is niet meer van toepassing.
De gemeente kan de maatschappelijke geledingen best duidelijk vragen om bij de selectie van kandidaten een evenwicht tussen mannen en vrouwen na te streven. Meer in het algemeen is het aangewezen dat een gemeente een actief beleid voert waarin ze vrouwen aanmoedigt zich kandidaat te stellen.
Tip In geval van een onevenwicht kan de gemeenteraad op eigen initiatief beslissen om binnen de bestaande Gecoro-samenstelling wissels door te voeren tussen effectieve leden en plaatsvervangers. Dit tot de correcte man-vrouwbalans hersteld is. Om te voorkomen dat mensen tegen hun zin plots effectief lid worden, gebeurt dit best in nauw overleg met de betrokkenen.
Wat maakt een ‘deskundige’ deskundig?
Het decreet bepaalt dat minstens één op de vier Gecoro-leden een deskundige moet zijn op het vlak van ruimtelijke ordening, maar preciseert verder niet wat die expertise inhoudt. Ze moet blijken uit de motivatiebrief waarmee de deskundige zijn kandidatuur kracht bijzet. Er blijft dus ruimte voor interpretatie en uiteindelijk beslist de gemeente of een kandidaat al dan niet deskundig is.
Tip Sommige gemeenten stellen bijkomende eisen aan deskundigen. Ze verwachten bijvoorbeeld dat die inwoner is van de gemeente (dit kan wettelijk gezien niet afgedwongen worden), geen politiek mandaat uitoefent of maar in een beperkt aantal adviesraden zetelt. Dit heeft het voordeel van de duidelijkheid, perkt het aantal potentiële kandidaten in en stelt kandidaat-deskundigen in staat om hun kansen vooraf beter in te schatten.
Moet een Gecoro-lid ook in de gemeente wonen?
Dat hoeft niet per se. En maar goed ook, want zeker in kleinere gemeenten blijkt het soms moeilijk om genoeg inwonende deskundigen te vinden. Verder is een gemeenteraadsbeslissing die als regel stelt dat een Gecoro-lid in de gemeente moet wonen waarschijnlijk onwettig.
Aan de andere kant is het perfect logisch en aanvaardbaar dat de gemeentelijke overheid een voorkeur uitspreekt voor inwonende kandidaten. En dit zowel voor deskundigen als voor de leden van
verenigingen of organisaties die zetelen voor een maatschappelijke geleding.
Tip De gemeente kan een extra inspanning doen om eigen inwoners voor te dragen door vooraf, in alle transparantie, duidelijk te maken dat haar voorkeur uitgaat naar kandidaten uit eigen gemeente. Dat de kandidaat in de gemeente woont is in dit geval geen regel of verplichting, maar een criterium bij de evaluatie van kandidaturen en voordrachten.
Welke functies of mandaten zijn onverenigbaar met het lidmaatschap van de Gecoro?
Een lid van het college of de gemeenteraad mag niet zetelen in de Gecoro van zijn eigen stad of gemeente. In dit geval is er sprake van een formele onverenigbaarheid. Het is immers niet de bedoeling dat beleidsmakers zichzelf adviseren.
Voor gemeenteambtenaren ligt dat minder scherp. Strikt genomen mogen ze in de Gecoro van hun gemeente zetelen, maar de kans is reëel dat ze vroeg of laat in situaties terechtkomen waarin van hen verwacht wordt dat ze een gemeentelijk standpunt vertegenwoordigen of zelfs verdedigen. Bepaalde beroepen lopen een vergelijkbaar risico. Notarissen bijvoorbeeld bemiddelen vaak bij vastgoedtransacties. Binnen de Gecoro kan dat aanleiding geven tot belangenconflicten.
Ook bij de behandeling van een concreet dossier kan belangenvermenging ontstaan. Als dat gebeurt, laat het betrokken Gecoro-lid zich best vervangen en neemt hij in geen geval deel aan de bespreking.
Tip Ambtenaren die betrokken zijn bij de opmaak van ruimtelijke plannen worden best uit de Gecoro geweerd. Bij uitbreiding is het zelfs de vraag of dit niet beter geldt voor alle personeelsleden van de eigen gemeente. Het kan de goede werking en de onafhankelijkheid van de Gecoro alleen maar ten goede komen.
Los daarvan is het perfect legitiem dat de gemeentesecretaris of een andere ambtenaar de rol van secretaris van de Gecoro op zich neemt.
Hebben de Gecoro-leden recht op een vergoeding?
Het staat de gemeente vrij om de commissieleden al dan niet een onkostenvergoeding toe te kennen. Heel wat gemeenten betalen de Gecoro-leden zo'n vergoeding. Die schommelt meestal tussen 35 en 75 euro voor de leden en tussen 50 en 125 euro voor de voorzitter. Dit telkens per zitting. Vertegenwoordigers van de politieke fracties die de Gecoro-vergadering bijwonen kunnen alleen een vergoeding krijgen als ze geen raadslid zijn.
Tip Om discussies te vermijden schept de gemeente best vooraf duidelijkheid over de volgende punten:
Geldt de vergoeding behalve voor de effectieve leden ook voor hun plaatsvervangers?
Wordt er onderscheid gemaakt tussen de voorzitter en de andere leden? Of tussen de voorzitter en de deskundigen enerzijds en de vertegenwoordigers van de maatschappelijke geledingen anderzijds?
Worden de vergoedingen geïndexeerd of niet?
Tip Als alternatief voor een geldelijke vergoeding stellen gemeenten soms een vormingsbudget ter beschikking. Daarmee kunnen de Gecoro-leden dan vakliteratuur aankopen en aan studiedagen deelnemen.
Wat als ik het niet eens ben met de samenstelling van de Gecoro?
Er is geen procedure voorzien om de samenstelling van Gecoro's over te doen. De goedkeuring van de gecoro kan aangevochten worden bij de Raad van State. Daarbij moet de klager aantonen welke wetten of regels bij de vorming van de Gecoro werden geschonden.
